OpenAI vừa tạo ra một bước ngoặt lớn trong ngành trí tuệ nhân tạo khi chính thức phát hành hai mô hình AI miễn phí có thể chạy hoàn toàn offline trên máy tính cá nhân. Đây là lần đầu tiên sau hơn 5 năm kể từ GPT-2 vào năm 2019, công ty của CEO Sam Altman lại cung cấp các mô hình "open-weight" cho cộng đồng tự do sử dụng.
Hai mô hình được đặt tên là gpt-oss-120b và gpt-oss-20b, trong đó phiên bản nhỏ hơn có thể hoạt động mượt mà trên laptop thông thường với 16GB RAM. Điều này có nghĩa là người dùng giờ đây có thể trải nghiệm một phiên bản ChatGPT mạnh mẽ ngay trên thiết bị của mình mà không cần kết nối internet hay lo lắng về việc dữ liệu được gửi đến máy chủ bên ngoài.
OpenAI vừa mở mã nguồn 2 mô hình GPT mới, gpt-oss-120b và gpt-oss-20b
Ông Sam Altman chia sẻ trong một tuyên bố qua email rằng công ty rất phấn khích khi có thể đưa kết quả của hàng tỷ đô la nghiên cứu đến tay nhiều người nhất có thể. Theo ông, việc cung cấp miễn phí các mô hình này thể hiện cam kết của OpenAI trong việc đưa AI đến với cộng đồng rộng lớn.
Điểm đặc biệt của hai mô hình mới này là chúng sử dụng công nghệ "chain-of-thought reasoning" - kỹ thuật "suy luận" mà OpenAI lần đầu triển khai trong mô hình o1 vào mùa thu năm ngoái. Thay vì chỉ đưa ra kết quả ngay lập tức, phương pháp này cho phép AI thực hiện nhiều bước suy nghĩ để trả lời một câu hỏi, giúp tăng độ chính xác và logic trong phản hồi.
Mặc dù chỉ xử lý văn bản và không hỗ trợ đa phương tiện như hình ảnh hay âm thanh, những mô hình này có khả năng thực hiện nhiều tác vụ phức tạp. Chúng có thể duyệt web, gọi các mô hình đám mây khác để hỗ trợ công việc, thực thi code và điều hướng phần mềm như một AI agent thông minh.
Về mặt hiệu suất, Chris Koch, nhà nghiên cứu tại OpenAI, cho biết điểm số benchmark của cả hai mô hình đều rất ấn tượng. Đặc biệt, gpt-oss-120b có hiệu suất tương đương với các mô hình o3-mini và o4-mini độc quyền của OpenAI, thậm chí còn vượt trội trong một số bài đánh giá nhất định. Người dùng quan tâm có thể truy cập vào đường link sau đây để tải về các phiên bản GPT này: https://github.com/openai/gpt-oss
Quyết định phát hành các mô hình open-weight này không phải là ngẫu nhiên mà xuất phát từ áp lực cạnh tranh ngày càng tăng trong ngành AI. Đầu năm nay, startup Trung Quốc DeepSeek đã gây chấn động Silicon Valley với việc phát hành mô hình open-weight có chi phí vận hành cực thấp. Điều này đã thúc đẩy OpenAI và các công ty AI khác phải xem xét lại chiến lược của mình.
Ông Altman không giấu giếm ý định cạnh tranh khi nhấn mạnh rằng ông muốn việc đổi mới về mô hình open-weight diễn ra tại Hoa Kỳ. Theo ông, kể từ khi thành lập năm 2015, sứ mệnh của OpenAI là đảm bảo AI phục vụ lợi ích của toàn nhân loại, và họ phấn khích khi thế giới có thể xây dựng trên nền tảng AI mở được tạo ra tại Hoa Kỳ, dựa trên các giá trị dân chủ.
Greg Brockman, đồng sáng lập OpenAI, xem việc phát hành này như một sự bổ sung rather than cạnh tranh với các dịch vụ trả phí hiện tại của công ty. Ông giải thích rằng các mô hình open-weight có những điểm mạnh rất khác biệt, đặc biệt là khả năng chạy offline và bảo mật cao hơn khi không cần gửi dữ liệu qua internet.
Về mặt an toàn, OpenAI đã thực hiện các bước kiểm tra nghiêm ngặt trước khi phát hành. Eric Wallace, nhà nghiên cứu an toàn tại OpenAI, cho biết đội ngũ đã thực hiện fine-tuning nội bộ trên các khu vực rủi ro và đo lường mức độ có thể bị lạm dụng. Kết quả cho thấy các mô hình open-weight này không đạt đến ngưỡng rủi ro cao theo khung Preparedness Framework của công ty.
Hai mô hình được phát hành dưới giấy phép Apache 2.0, cho phép sử dụng cho mục đích thương mại, tái phân phối và fine-tuning tự do. Người dùng có thể tải về từ các nền tảng như Hugging Face và GitHub, đồng thời chạy trên PC thông qua các chương trình như LM Studio và Ollama. Các nhà cung cấp đám mây như Amazon, Baseten và Microsoft cũng đang hỗ trợ triển khai các mô hình này.
Đặc biệt, OpenAI cũng đồng thời mở mã nguồn bộ Tokenizer 4o - công cụ cắt nhỏ văn bản hiệu quả nhất hiện tại. Đây được coi là "ma thuật" giúp chi phí vận hành AI của OpenAI thấp nhất thế giới trong thời gian qua. Tiếng Việt được hưởng lợi đặc biệt từ tokenizer này, giúp GPT hiểu tiếng Việt tự nhiên như tiếng Anh mà không cần huấn luyện bổ sung.
Việc phát hành này đánh dấu sự thay đổi chiến lược quan trọng của OpenAI, từ việc tập trung hoàn toàn vào các sản phẩm độc quyền sang mở rộng sang nhóm mô hình AI đa dạng và mở hơn. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho người dùng cá nhân mà còn tạo cơ hội cho các doanh nghiệp triển khai AI một cách an toàn và tiết kiệm chi phí, đặc biệt trong bối cảnh ngày càng nhiều tổ chức quan tâm đến vấn đề bảo mật dữ liệu khi sử dụng các dịch vụ AI đám mây.
