Theo Reuters, Trung Quốc đã cấp giấy phép xuất khẩu tạm thời cho các nhà cung cấp đất hiếm của ba hãng sản xuất ô tô hàng đầu Mỹ. Động thái mới nhất này được đưa ra trong bối cảnh những gián đoạn trong chuỗi cung ứng bắt đầu xuất hiện do các biện pháp kiểm soát xuất khẩu nghiêm ngặt của Bắc Kinh đối với các nguyên liệu chiến lược này.
Theo đó, một trong hai nguồn tin thân cận của Reuters tiết lộ rằng các nhà cung cấp của ba hãng ô tô lớn của Mỹ gồm General Motors (GM), Ford và Stellantis (hãng sản xuất xe Jeep) đã được cấp một số giấy phép xuất khẩu đất hiếm.
GM và Ford đều chưa có động thái khẳng định. Trong khi đó, Stellantis cho biết họ đang phối hợp chặt chẽ với các nhà cung cấp “để đảm bảo quy trình cấp phép được thực hiện hiệu quả,” đồng thời khẳng định đến nay công ty đã “giải quyết được các vấn đề sản xuất cấp bách mà không gặp gián đoạn nghiêm trọng nào”.
Theo các nguồn tin, ít nhất một số giấy phép có hiệu lực trong vòng 6 tháng. Hiện vẫn chưa rõ khối lượng hay chủng loại mặt hàng cụ thể nào đã được phê duyệt, cũng như liệu động thái này có phải là dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang cân nhắc nới lỏng quy trình cấp phép xuất khẩu đất hiếm, vốn bị đánh giá là phức tạp và gây tắc nghẽn nguồn cung, hay không.
“Chúng ta phải đặt niềm tin vào người Trung Quốc rằng họ đang nghiêm túc xử lý vấn đề này. Họ cần chứng minh rằng họ không đang biến đất hiếm thành vũ khí”, một trong hai nguồn tin nhận định.
Trước đó, quyết định của Trung Quốc hồi tháng 4 về việc hạn chế xuất khẩu nhiều loại đất hiếm và nam châm liên quan đã gây ra sự xáo trộn lớn đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là đối với các nhà sản xuất ô tô, công ty hàng không vũ trụ, doanh nghiệp bán dẫn và các nhà thầu quốc phòng.
Với việc Trung Quốc chiếm khoảng 90% sản lượng đất hiếm toàn cầu, sự phụ thuộc cao độ vào nguồn cung từ nước này đã khiến các tập đoàn công nghiệp Mỹ cảnh báo về nguy cơ gián đoạn sản xuất ngày càng gia tăng.
Các hãng xe Mỹ đang bắt đầu cảm nhận rõ tác động từ các lệnh hạn chế. Ford cho biết họ đã phải ngừng dây chuyền sản xuất dòng xe SUV Explorer tại nhà máy ở Chicago trong một tuần hồi tháng 5 do thiếu hụt nguồn cung đất hiếm.
Trung Quốc hiện đang nắm giữ vai trò thống trị trong ngành công nghiệp khoáng sản chiến lược – yếu tố then chốt trong tiến trình chuyển đổi sang năng lượng xanh. Điều này ngày càng được xem là đòn bẩy quan trọng của Bắc Kinh trong cuộc chiến thương mại đang leo thang với Mỹ.
Việc kiểm soát xuất khẩu khoáng sản chiến lược của Trung Quốc đang là tâm điểm chỉ trích của Tổng thống Trump. Ông cho rằng Bắc Kinh đã vi phạm thỏa thuận đình chiến thương mại đạt được vào tháng trước, theo đó hai bên đồng ý dỡ bỏ một số thuế quan và rào cản thương mại.
Ngày 5/6, Tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có cuộc điện đàm kéo dài 90 phút để giải quyết những bất đồng còn tồn đọng trong lĩnh vực thương mại. Sau cuộc trao đổi, ông Trump đăng trên mạng xã hội rằng “sẽ không còn bất kỳ nghi ngờ nào về tính phức tạp của các sản phẩm đất hiếm”. Cả hai bên đều xác nhận các nhóm đàm phán sẽ sớm gặp lại để tiếp tục thảo luận.
Hãng tin Reuters ngày 4/6 cũng đưa tin rằng Trung Quốc đã triển khai một hệ thống theo dõi trong ngành nam châm đất hiếm nhằm tăng cường kiểm soát chuỗi cung ứng nội địa và trấn áp tình trạng buôn lậu.
Khánh Vy
